رزاسه ؛ از علت، علایم، تشخیص و درمان رزاسه بیشتر بدانیم

در این مقاله به بهانه ما آوریل ماه اطلاع رسانی درباره رزاسه، مطالبی درباره این بیماری با شما به اشتراک خواهیم گذاشت. در این مقاله می‌خوانید رزاسه چیست و علایم و نحوه تشخیص رزاسه کدام‌ها هستند و در ادامه به طور خلاصه با روش‌های درمان و داروهای موثر در درمان رزاسه آشنا خواهید شد و در انتهای مقاله می‌خوانید چطور عوامل تشدید‌کننده رزاسه را بشناسید و کنترل کنید. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید و اگر شما یا نزدیکان‌تان تجربه درگیری با این بیماری را داشته‌اید درباره نحوه کنترل رزاسه و عوامل تشدید کننده رزاسه‌تان برای ما بنویسید، به اشتراک‌ گذاشتن تجربه شما قطعا به سایر افراد درگیر این بیماری کمک خواهد کرد.

رزاسه چیست؟

رزاسه (Rosacea( (با تلفظ roh-ZAY-sha به انگلیسی) یک شرایط مزمن اما قابل کنترل و درمان است که بخش مرکزی صورت را تحت تاثیر قرار داده که باعث قرمز شدن و برافروختگی و رگ‌های خونی قابل مشاهده در صورت می‌شود و هم‌چنین ممکن است برجستگی‌های کوچک پر از چرک ایجاد کند. این علایم و نشانه‌ها می‌تواند برای چند هفته تا چند ماه وجود داشته و سپس برای مدتی از بین برود. این بیماری اغلب با آکنه و سایر بیما‌ری‌ها و اختلالات پوستی اشتباه گرفته می‌شود. رزاسه در خانم‌ها و در افراد با پوست روشن شایع‌تر است اما شدت علایم در آقایان بیشتر است.

از آن‌جا که علت رزاسه به طور دقیق مشخص نیست درمانی برای رزاسه وجود ندارد اما می‌توان علایم و نشانه‌ها را با درمان موضعی و تغییر سبک زندگی تا حدی زیادی کنترل کرد.

علایم رزاسه 

خوب است بدانیم  رزاسه چیزی فراتر از قرمزی صورت است. از آن‌جا که رزاسه علایم زیادی دارد و از فرد به فرد می‌تواند متفاوت باشد دانشمندان علابم رزاسه را در چهار گروه فرعی طبقه‌بندی می‌کنند که برخی می‌توانند علایم بیش از یک زیرگروه را داشته باشند. هر زیر گروه به درمان متفاوتی نیاز دارد.

رزاسه نوع اول: قرمزی و برافروختگی صورت و رگ‌های خونی قابل مشاهده

این نوع از رزاسه با قرمزی و برافروختگی پوست در مرکز صورت،‌ رگ‌های خونی قابل مشاهده، پوست متورم، حساسیت بیش از اندازه پوست، احساس سوزش و گزش در پوست و خشکی و زبری و پوسته پوسته شدن پوست شناخته می‌شود. پوست افراد مبتلا به این نوع رزاسه راحت‌تر از سایر افراد قرمز می‌شود.

ررزاسه نوع دوم : جوش‌های مشابه آکنه

جوش‌‌های آکنه مانند در قسمت‌هایی که پوست قرمز است، جوش‌‌ها ظاهر می‌شوند و بهبود می‌یابند،‌ پوست چرب و حساس و احساس گزش و سوزش در پوست، رگ‌های خونی واضح، تکه‌های برجسته قرمز روی پوست که به آن پلاک (plaque) می‌گوییم از نشانه این نوع از رزاسه است.

رزاسه نوع سوم : ضخیم شدن پوست

این نوع از رزاسه نادر بوده و اغلب هتگامی رخ می‌دهد که فرد علایم و نشانه‌های دیگر رزاسه دارد. بافت ناهموار پوست نشانه اصلی این نوع از رزاسه بوده و پوست شروع به ضخیم شدن می‌کند به خصوص در ناحیه بینی که به آن rhinophyma (rye-NO-fie-ma) گفته می‌شود.

ممکن است پوست در ناحیه چانه، گونه‌ها، پیشانی و گوش‌ها نیز ضخیم شود. در این نوع از رزاسه نیز رگ‌های خونی آشکار شده،‌ پوست چرب و منافذ بزرگ به نظر می‌رسد.

رزاسه نوع چهارم : درگیری چشم‌ها

برخی افراد به رزاسه چشم‌ها مبتلا می‌شوند که معمولا یک یا چندتا از این علایم را داشته باشند:

احساس وجود شن در چشم‌ها،‌ احساس سوزش یا گزیدگی در چشم‌ها،‌ خشکی چشم، خارش چشم،‌ حساسیت چشم به نور، تاری دید، رگ‌های خونی آشکار روی پلک، کیست روی پلک و سایر مشکلات مربوط به بینایی.

چه کسانی بیشتر به رزاسه مبتلا می‌شوند؟

رزاسه شایع است و در ایالات متحده حدود ۱۴ میلیون نفر با بیماری رزاسه زندگی می‌کنند. اغلب افرادی که به رزاسه مبتلا می‌شوند (ریسک‌فاکتورها):

• سن بین ۳۰ تا ۵۰ سال دارند
• پوست روشن، موی بلوند و چشم آبی دارند
• رزاسه در نژاد اروپای شمالی، اسکاندیناوی و Celtic شایع‌تر است
• سابقه فامیلی ابتلا به رزاسه دارند
• سابقه ابتلا به آکنه شدید دارند
• پوست‌های حساس به آفتاب که سریع دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند

ابتلای زنان به رزاسه بیش از مردان است اما زنان با احتمال کم‌تری رزاسه شدید را تجربه می‌کنند. با وجود عوامل خطر گفته شده اما هر فرد و با هر رنگ پوست ممکن است به رزاسه مبتلا شود و حتی کودکان نیز ممکن است رزاسه را تجربه کنند.

علت ابتلا به رزاسه چیست؟

هنوز علت دقیق ابتلا به رزاسه مشخص نیست و دانشمندان در حال تلاش‌ برای یافتن علت رزاسه هستند و به سرنخ‌های مهمی هم دست یافته‌اند از جمله این‌که:

• ژن و سابقه خانوادگی در ابتلا به رزاسه نقش دارد. بسیاری از افراد مبتلا سابقه خانوادگی این بیماری را گزارش می‌کنند. پس این امکان وجود دارد که ژن ابتلا به رزاسه را به ارث ببریم.
• اختلال در سیستم ایمنی می‌تواند در رزاسه نقش داشته باشد. دانشمندان دریافتند اکثر افراد مبتلا به رزاسه مشابه آکنه به یک باکتری به نام bacillus oleronius واکنش نشان می‌دهند که این واکنش سبب می‌شود سیستم ایمنی آن‌ها بیش از حد واکنش نشان دهد. اما هنوز مطمئن نیستد دقیقا این باکتری سبب رزاسه می‌شود یا خیر.
• یک اشکال در عملکرد روده یا سیستم گوارشی که سبب ابتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری می‌شود نیز ممکن است در ابتلا به رزاسه نقش داشته باشد. ابتلا به این باکتری نیز در افراد مبتلا به رزاسه شایع است. اما ثابت نشده هلیکوباکترپیلوری می‌تواند سبب ابتلا به رزاسه شود زیرا بسیاری از افراد مبتلا به این باکتری رزاسه ندارند.
• نوعی مایت یا کنه به نام دمودکس (demodex) که روی پوست همه ما زندگی می‌کند ممکن است در ابتلا به رزاسه نقش داشته باشد. دمودکس علاقه زیادی به زندگی روی گونه و بینی ما دارد، جایی که اغلب رزاسه ظاهر می‌شود.

بسیاری از مطالعات نشان داده که روی پوست افراد مبتلا به رزاسه تعداد زیادی از این کنه وجود دارد اما از آن‌جا که برخی افرادی که رزاسه ندارند نیز تعداد زیادی از این انگل را روی پوست خود دارند نمی‌توان به طور دقیق گفت دمودکس علت ابتلا به رزاسه است.

• اختلال در عملکرد نوعی پروتئین یا پپتاید که از پوست در برابر میکروب‌ها محافظت می‌کند به نام cathelicidin می‌تواند در ابتلا به رزاسه نقش داشته باشد. عملکرد این پروتئین می‌تواند سبب قرمزی و تورم پوست شود یا نحوه پردازش این پروتئین توسط بدن تعیین می‌کند فرد به رزاسه مبتلا می‌شود یا خیر.

 علت‌هایی که برای ابتلا به رزاسه بیان شد همه در حد فرضیه بوده و واقعیت این است علت اصلی رزاسه هنوز مشخص نیست اما در حال حاضر درمان و کنترل علایم رزاسه با کنترل همین عوامل صورت می‌گیرد. 

رزاسه چطور تشخیص داده می‌شود؟

اگر متخصص پوست شما به رزاسه مشکوک باشد نیاز به آزمایش تشخیصی نیست و هیچ آزمایش تشخیصی نمی‌تواند ابتلا به رزاسه را رد یا تایید کند. تشخیص براساس معاینه پزشک و سوالاتی درباره علایم شما صورت می‌گیرد.

قبل از تشخیص قطعی رزاسه نیاز است پزشک ابتلا به سایر بیماری‌ها که با رزاسه اشتباه گرفته می‌شود را رد کند. در حقیقت آزمایشات تشخیصی به پزشک در رد سایر بیماری‌های مشابه با رزاسه مانند لوپوس یا آلرژی‌ها کمک می‌کند.

اگر پزشک رزاسه را تشخیص دهد با شما درباره‌ی گزینه‌های درمان صحبت خواهد کرد در حالی که می‌دانیم رزاسه درمان قطعی نداشته و هدف از درمان موارد زیر است:

• کاهش یا حذف علایم رزاسه روی پوست
• کاهش علایمی که شما را آزار می‌دهد مانند سوزش پوست، جوش و قرمزی و …
• جلوگیری از تشدید و پیشرفت رزاسه

متخصصین پوست چگونه رزاسه را درمان می‌کنند؟ 

برای به دست آوردن بهترین نتیجه درمان، درمان با آموزش بیمار آغاز می‌شود. شما به عنوان فرد مبتلا به رزاسه مهم‌ترین نقش را در درمان رزاسه خود دارید. اگر چه دارو یا لیزر می‌تواند به کاهش و کنترل علایم رزاسه کمک کند اما شناخت و کنترل فاکتورهایی که باعث تشدید و شعله‌ور شدن رزاسه شما می‌شود موثرترین عامل در درمان و کنترل رزاسه است.

همان‌طور که خواندید علت رزاسه هنوز به طور دقیق مشخص نیست و علایم رزاسه و تشدید‌کننده‌های رزاسه از فرد به فرد متفاوت است و شما بهترین فرد برای شناسایی تشدید‌کننده‌های رزاسه خود هستید.

توجه و آگاهی شما نسبت به موارد زیر و اجتناب از آن‌‌ها در مواقع لزوم به کاهش علایم و جلوگیری از شعله‌ور شدن بیماری کمک می‌کند:

• محرک‌ها یا تشدید‌کننده‌های رزاسه خود را پیدا کنید. بسیاری از کارهایی که انجام می‌دهید ممکن است تشدید‌کننده یا محرک رزاسه شما باشد این عوامل را پیدا کنید.
• محرک‌های رایج رزاسه عبارت‌اند از گرم‌شدن بیش از حد پوست،‌ وزش باد شدید روی صورت و غذاهای تند و محرک. این عوامل ممکن است باعث تشدید رزاسه بشوند یا نه. این موضوع در افراد مختلف، متفاوت است. در ادامه درباره‌ی این موضوع بیشتر توضیح خواهیم داد.
•  همیشه به محافظت از پوست در برابر اشعه آفتاب فکر کنید. پوست افراد مبتلا به رزاسه نسبت به اشعه آفتاب بسیار حساس است و آفتاب می‌تواند باعث قرمزی پوست شود که بیش از حد معمول طول می‌کشد. یک ضد آفتاب با طیف گسترده با SPF30 و بالاتر و ترجیحا مینرال تنها یکی از استرانژی‌های شما برای محافظت از آفتاب است. دوری از آفتاب در ساعات شدت تابش، تا حد امکان قرار گرفتن در سایه و اجتناب از قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم آفتاب و استفاده از کلاه و عینک و لباس ضدآفتاب از دیگر مواردی است که به محافظت بیشتر در برابر آفتاب کمک می‌کند.
• از محصولات مراقبت از پوست سازگار با رزاسه  یا rosacea friendly skin care استفاده کنید. بسیاری از ترکیبات محصولات مراقبتی یا آرایشی می‌تواند سبب تشدید رزاسه شوند ما در مقاله بعدی درباره انتخاب محصول و ترکیبات مناسب و نامناسب برای پوست‌های مبتلا به رزاسه بیشتر خواهیم گفت.
• از لوازم آرایشی با پایه رنگ سبز استفاده کنید. برخی برندها به طور اختصاصی برای پوست‌های مستعد قرمزی محصولات با پایه رنگ سبز تولید می‌کنند که قرمزی را کاهش نمی‌دهد اما می‌تواند آن را پنهان کند.
• لیزر و درمان‌های مبتنی بر نور از دیگر روش‌های درمانی است که متخصصین پوست در کنار درمان‌های موضعی استفاده می‌کنند به خصوص برای افرادی که رگ‌های خونی آشکار یا قرمزی دایم پوست دارند. برای برخی بیماران لیزر کاملا قرمزی را رفع می‌کند و برای برخی این پاکسازی شاید سال‌ها ادامه داشته باشد. اکثر افراد برای دیدن نتایج رضایت‌بخش به مجموعه‌ای از درمان نیاز دارند و با توجه به این‌که بیمه‌ها این درمان را پوشش نمی‌دهند درمان با لیزر گران خواهد بود.

مهارت و تخصص پزشک عوارض جانبی را به قرمزی و تورم مختصر کاهش خواهد داد. بدون آموزش کافی و مناسب و دانش پزشکی خطر عوارض جانبی جدی‌تر مثل سوختگی، تغییر رنگ پوست و اسکار دایمی افزایش خواهد یافت.

درباره‌ی این که آیا این درمان به رفع قرمزی شما کمک خواهد کرد یا شما کاندید مناسبی برای این نوع درمان هستید یا نه انجمن متخصصان پوست آمریکا توصیه می‌کند به یک متخصص پوست باتجربه در درمان قرمزی با لیزر مراجعه کنید. متخصص پوست مجرب می‌تواند پیش‌بینی کند نتیجه درمان روی پوست شما تا چه اندازه رضایت‌بخش بوده و جواب خواهد داد.

داروها و ترکیبات موضعی درمان رزاسه

پزشک شما ممکن است داروهای زیر را نیز تجویز کند:

• Brimonidine و oxymetazoline hydrochloride دو داروی موضعی هستند که با انقباض رگ‌های خونی قرمزی پوست را کاهش می‌دهند.
• آزلائیک‌اسید به کاهش جوش‌ها و رفع قرمزی و تورم پوست کمک می‌کند.

• مترونیدازول و داکسی سایکلین آنتی‌بیوتیک‌هایی هستند که باکتری‌های پوست را از بین برده و به کاهش قرمزی و تورم پوست کمک می‌کند.
• ایزوترتینوئین یا راکوتان یا آکوتان داروی دیگری است که به از بین بردن آکنه در رزاسه‌های مشابه آکنه کمک می‌کند. استفاده از این دارو در بارداری ممنوع است.
• ایورمکتین (Ivermectin (Soolantra)) با خاصیت ضد انگل برای کاهش دمودکس و oxymetazoline با خاصیت منقبض‌کننده عروق از دیگر درمان‌های موضعی رزاسه هستند.

چطور عوامل تشدید‌کننده رزاسه را بشناسیم و کنترل کنیم؟

رزاسه پوست را بسیار حساس می‌کند و پوست حساس به بسیاری از عوامل درونی و بیرونی واکنش نشان می‌دهد و رزاسه شما را شعله‌ور می‌کند. قرار گرفتن در معرض اشعه آفتاب می‌تواند منجر به گرگرفتگی شود که تا ساعت‌ها طول می‌کشد. بسیاری از ترکیبات محصولات مراقبت از پوست می‌تواند سبب تحریک، قرمزی، حساس شدن و سوزش پوست شوند.

هر عاملی که سبب تحریک پوست و شعله‌ور شدن علایم شما شود محرک رزاسه نامیده می‌شود. نور خورشید، ترکیبات محرک محصولات، اسپری‌های مو، گرما، غذاهای تند و نوشیدنی‌های الکلی از مهم‌ترین محرک‌های رزاسه هستند.

محرک‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است و مهم است بدانید چه عواملی موجب شعله‌ور شدن رزاسه در شما می‌شود.

شعله‌ور شدن رزاسه و قرمزی پوست چیزی بیش از یک ناراحتی جزیی است. زیرا هر بار که پوست شما قرمز می‌شود بهبود آن بیشتر از دفعه قبل طول می‌کشد و ممکن است قسمت‌های دیگری نیز درگیر شوند. در برخی افراد قرمز شدن مکرر پوست می‌تواند منجر به قرمزی دایم و با تکرار آن منجر به ضخیم شدن پوست شود. پس مهم است عوامل تشدید‌کننده رزاسه خود را پیدا کنید.

با گرگرفتگی مکرر درمان نیز دشوارتر می‌شود. درمانی که معمولا سریع جواب می‌دهد دیگر اثر نخواهد کرد. پس دانستن محرک‌های رزاسه شما کمک خواهد کرد عود علایم رزاسه را کاهش دهید، نتیجه بهتری از درمان بگیرید و از بدتر شدن رزاسه پیشگیری کنید.

به همین دلیل متخصصان پوست پیش از شروع درمان از بیمار می‌خواهند محرک‌های رزاسه خود را پیدا کند زیرا محرک‌های رزاسه حتی هنگام درمان می‌تواند رزاسه را شعله‌ور کند.

با استفاده از فرآیند سه مرحله‌ای زیر می‌توانید محرک‌های رزاسه خود را پیدا کنید.

گام اول: کشف کنید چه عواملی رزاسه شما را شعله‌ور می‌کند.

یک نقطه خوب برای شروع کشف محرک‌‌های رزاسه شما نگاهی به لیست زیر است که رایج‌ترین محرک‌های رزاسه را می‌بینید. فکر کنید ببنید کدام یک از این عوامل رزاسه شما را تشدید می‌کند.

• نور خوشید
• استرس و فشار روانی
• گرما و دمای بالای محیط
• نوشیدن الکل به خصوص شراب قرمز
• غذاهای تند و ادویه‌دار
• برخی محصولات مراقبت از پوست و مو
• محصولات و ترکیبات آرایشی
• قرار گرفتن در معرض باد و سرمای شدید
• داروها
• تمرینات ورزشی پرفشار

ممکن است محرک‌های رزاسه شما در این لیست درج نشده باشد و شما حتما لیست مخصوص به خود را خواهید داشت که می‌تواند حاوی این عوامل باشد یا نباشد.

گام دوم: عوامل محرک رزاسه خود را ثبت کنید.

حالا تقریبا عوامل محرک را می‌شناسید کافی است آن را ثبت کنید. انجمن ملی رزاسه برای این کار فرم‌های آنلاین ارایه می‌دهد. این انجمن توصیه می‌کند این فرم‌ها را به مدت حداقل دو هفته تکمیل کنید. در مواردی که قرمز شدن یا علایم رزاسه را تجربه می‌کنید دفترچه یا فرم خود را چک کنید تا عامل محرک را پیدا کنید.

حتی اگر از فرم آنلاین استفاده نمی‌کنید دفترچه اختصاصی رزاسه خود را داشته باشید و در آن غذاهایی که می‌خورید، محصولات موضعی که استفاده می‌کنید، عوامل محیطی که در معرض آن قرار دارید مثل باد و گرما و آفتاب و … را ثبت کنید تا همزمانی حملات رزاسه با این فاکتورها را پیدا کنید.

هم‌زمان لازم است علایم رزاسه و میزان شدت آن را در دفترچه یادداشت کنید. پیگیری این موارد برای چند هفته یا چند ماه به شما کمک خواهد کرد تا عوامل محرک رزاسه خود را بشناسید.

گام سوم: تغییرات لازم را ایجاد کنید.

تلاش کنید سبک زندگی و عادات غذایی و محیط را طوری تنظیم کنید تا حتی‌الامکان از عوامل محرک رزاسه به دور باشید. درباره‌ی روش‌های کنترل و مدیریت استرس مطالعه کنید و اگر لازم است با یک روانشناس صحبت کنید.

در مقاله‌های بعدی درباره ترکیبات مراقبت از پوست مفید برای رزاسه و ترکیبات نامناسب و تشدید‌کننده رزاسه بیشتر خواهیم نوشت.

اگر علایم رزاسه را تجربه کرده‌اید با ما در بخش نظرات تجربه‌تان درباره عوامل محرک و تسکین‌دهنده رزاسه و هم‌چنین درباره این مقاله در میان بگذارید.

تلاش کرده‌ایم در تهیه این مقاله از آخرین مقاله‌های منتشر شده در منابع و سایت‌های معتبر استفاده کنیم اما احتمال خطا را هرگز صفر نمی‌دانیم اگر مطلبی جا افتاده یا مقاله به روزتری مطالعه کرده‌اید با ما در میان بگذارید تا آن را اصلاح کنیم.